Samenwerkingen met lerarenopleidingen kunnen verschillende vormen aannemen. In mei 2018 startten studenten Pedagogie van het Jonge Kind (Erasmus Hogeschool) een werktraject met bijzondere aandacht voor filosoferen met kinderen. In een sessie filosoferen van Djapo kregen ze een kader en tools om zich hierop voor te bereiden.
Lector Joke Den Haese inspireerde de studenten in een startsessie met de documentaire Ce n’est qu’un début over Julie, een kleuterleidster in de Parijse banlieue die structureel filosofeert.
Waarom koos u voor filosoferen voor het werktraject van deze studenten?
“Pedagogie van het Jonge Kind vertrekt vanuit de visie van het ‘krachtige kind’ en stelt een holistische benadering in haar aanpak centraal. Filosoferen vertrekt vanuit respect voor de visie van de ander en stimuleert bewustwording van de eigen vooronderstellingen. Het bevordert zelfreflectie en zet verbeelding in om het empathisch vermogen uit te dagen. Deze competenties zijn cruciaal in het veld waarin de pedagogisch coach zich begeeft.”
In de sessie filosoferen van Djapo kregen de studenten eerst een theoretisch kader. Aan de hand van prikkelende denkoefeningen ondervonden de studenten dat filosoferen je helpt betekenis te geven aan concepten en waarden. Een filosofische vraag vormt natuurlijk het uitgangspunt. Concrete criteria hielpen de studenten filosofische vragen te herkennen en bedenken. De begeleider legde verder de kenmerken van een filosofisch gesprek uit en hoe zich dat onderscheidde van een klas- of kringgesprek.
Als voorbereiding op hun opdracht in het werkveld pasten de studenten een aantal werkvormen zelf toe. Zo dachten ze op basis van een verhaal van Gloob en Teo na over wat thuis kan betekenen. Aan de hand van de werkvorm ‘Hoepels’ kan je kleuters keuzes laten verantwoorden en op die manier een begrip – in dit geval thuis – betekenis laten geven en invullen. Uit deze werkvorm komen vaak spontaan filosofische vragen, die dan weer naar een filosofisch gesprek leiden.
Welke bijdrage leverde deze sessie aan het werktraject van de studenten?
“De studenten gingen vanuit de gegeven input aan de slag met kleuters. Zij bereidden zorgvuldig een activiteit voor en probeerden met open blik en vol aandacht een aantal filosofische gesprekken vorm te geven. Zij stonden versteld van de diepgang van de gesprekken met deze kleuters en konden zo het concept van ‘het krachtige kind’ ervaren.”
Na deze twee sessies kregen de studenten de opdracht te reflecteren over de documentaire die ze hadden gezien. Vervolgens gebruikten de studenten in duo’s de inzichten en inspiratie voor een concrete opdracht in het werkveld. De studenten kregen als opdracht te filosoferen met kleine groepen kleuters. Ze bereidden deze opdracht grondig voor op basis van de input van de sessies.
“Filosoferen vind ik heel erg interessant. Door naar de film te kijken dacht ik in eerste instantie dat het niet zo heel moeilijk is om begeleider te zijn. Pas nadien toen de gastspreker kwam en we het ook zelf mochten meemaken heb ik pas gezien hoeveel er bij komt kijken. Het was een super ervaring om het in de school mee te maken. De ervaring was zeer zeker positief en heb er enorm veel uit geleerd. Het interessante is toch het besef van hoe mondig die kinderen al zijn op zo’n jonge leeftijd. Door te filosoferen leren de kinderen van naar elkaar te luisteren en elkaars mening te respecteren is het grootste pluspunt van het gesprek. Beseffen dat we niet allemaal hetzelfde denken of een mening hebben over iets, is oké.”
Reactie studente“Zo’n krachtige kindjes allemaal en wat onderschatten we ze veel. Kinderen weten meer dan we denken en verbazen me in deze opleiding elke keer een stukje meer. Ik sta er echt paf van, wat ze allemaal verteld hebben. Dat ze met zo veel dingen bezig zijn als armoede, mensen zonder papieren, liefde, de dood en zo veel meer. Als men zei filosoferen met kinderen dacht ik, wat een idee?! Maar hoe fout was ik om te denken dat kinderen het niet zouden kunnen. Kinderen zullen me blijven verbluffen.”
Reactie studente
