Filosoferen ondersteunt kinderen in het invullen van de wereld waarin zij willen leven: kinderen ontwikkelen waarden.
Met verwondering naar de wereld kijken
Filosoferen is vanuit verwondering de wereld anders bekijken, kijken met een nieuwe blik en samen betekenis geven aan de wereld. Door te filosoferen verhelder je concepten. Als echte filosofen graaf je in groep naar de essentie van een idee of begrip en maak je daarbij handig gebruik van vertrouwd gereedschap: vraag en antwoord!
Wat betekent het?
Door te filosoferen leer je je leerlingen anders en beter kennen. Je stapt even uit je rol van alwetende leerkracht en geeft je klas de ruimte om zelf op zoek te gaan naar een antwoord op moeilijke vragen.
Het is een verademing om vrij te kunnen antwoorden: je leerlingen ontdekken dat er geen juiste en/of foute antwoorden zijn. Zolang ze kunnen uitleggen waarom ze denken wat ze denken, zijn alle antwoorden een bijdrage aan het gesprek. Leerlingen geven op die manier invulling aan de wereld. Ze toetsen hun eigen waarden af. Ze ontdekken en ontwikkelen er ook nieuwe. Vaak stellen ze die waarden ook bij tijdens filosofische gesprekken. Dat helpt hen als ze keuzes zullen maken voor een duurzame samenleving.
‘Je kan beter keuzes maken als je bewust bent van je eigen waarden en die in vraag stelt.’
Filosoferen en duurzaamheid
Als een kind eerlijkheid belangrijk vindt en zelf/ voor zichzelf invulling heeft gegeven aan dit concept, zal dit mee bepalen welke ideeën hij/zij bedenkt voor een duurzame wereld. In lessen over fair trade kan je inzoomen op wat de leerlingen ‘eerlijk’ vinden. In lessen over het klimaat of water duiken mogelijk vragen op rond verantwoordelijkheid en solidariteit: die kan je verdiepen in een filosofisch gesprek.
Je kan over werkelijk alles filosoferen: een kunstwerk, een spannend artikel, je omgeving tot je eigen gekste ervaringen. Hoe weet je dat je nu aan het lezen bent?
Waarom zou je ervoor kiezen?
Filosoferen schept verbondenheid in de klas omdat respect voor verschillende meningen een basisvoorwaarde is.
Filosoferen verscherpt het kritisch denken bij leerlingen: niets is vanzelfsprekend.
Tijdens het filosoferen ervaren leerlingen dat ze (al) veel weten. Zo geven leerlingen zelf betekenis aan begrippen en waarden: dat zorgt voor een grote betrokkenheid.
Met filosoferen oefen je verschillende gespreksvaardigheden. Leerlingen bouwen voort op elkaars antwoorden: dat activeert hun luisterhouding.
Leerlingen leren eigen ideeën en meningen helder formuleren: dat versterkt hun taalvaardigheid.
Filosoferen geeft zuurstof aan minder zelfzekere leerlingen: tijdens een filosofisch gesprek bestaan er immers geen juiste en/of foute antwoorden.
Filosoferen geeft de leerlingen de kans om zelf op onderzoek te gaan: het stimuleert het autonoom leren.
Filosoferen doet leerlingen bewust nadenken over waarden: ze ontwikkelen een waardekader dat houvast biedt bij het maken van keuzes. Ook duurzame keuzes.
De werkvormen uit de reportage toepassen in de klas?
Wil je zelf aan de slag met de werkvormen uit de reportage? Dat kan:
- werkvorm Hoepel in, voor het kleuteronderwijs
- werkvorm Verwantvierkant, voor het lager onderwijs
